Landareak eta loreak: natura zaintzen

Aste Santu aurretik, lorategietan loreak ikusten hasi gara eta udaberrian sartu garela konturatu gara. Loreei buruz hitz egin dugu. Horrela, geuk gure landareak izateko ideia sortu zaigu.

Galdera asko egin ditugu: Nola sortzen dira landareak eta lorak?, zer egin behar dugu landareak hasteko eta zaintzeko?, hazi guztiak berdinak al dira?, zer sortzen da lehenago, lora edo landarea?, ...

Galdera guzti hauei erantzuma emateko eta geure lorategia sortzeko, laguntza eskatu genizuen guraso guztioi. Gurasoek eta irakasleak ekarritakoekin hazi pilo bat osatu dugu: handiak, txikiak, borobilak, luzexkak, gogo-gogorrak, bigunak, ... 

Kalendula, kaputxina, sagar, baba, limoi, datil eta aguakate haziak daude argazki hauetan. 

 

Ez haziak bakarrik, landare batzuek bulbo edo patatatik sortzen direla ikusi dugu. 

Hau lirio baten bulboa edo patata da.

 

 

Ondoren gure hazitegia egiten hasi gara. Hazitegia eta lorontziak erabili ditugu, eta denak lurrez bete ondoren barruan haziak eta bulboak ipini eta ureztatu.

Jazinto bulboa

Bulbo bat kristalezko lorontzi batean ipidi dugu, urarekin bakarrik. Honela ikusi dugu oso argi bulboari atera zaizkion sustraiak.

Kaputxinak

Egunero begiratu dugu ea urik behar duten edo ez. Denbora pasatuz joan da, eta egun batean gelan sartzerakoan, ume batek esan du: “Begira! Begira!”. Hurbildu eta hazitegian landare txiki-txikiak azaltzen ari direla konturatu gara. Egunak pasatu ahala, gero eta landare txiki gehiago izan ditugu. Eta lehenengoak ez dira hain txikiak. Hasten ari dira!

 

Lorontzian egoteko baino handiagoek egin direnean, lorontzietara aldatu ditugu. Aldaketa egiten landaretxoek zati ezberdinak dituztela ikusi dugu: sustraiak, zurtoinak eta hostoak.

Begonia

Bulboak polikiago hasten dira. Oraindik horrela daude.

Egunero zenbatu ditugu, eta bakoitzarentzako landare bat edukitzeko zenbat falta diren pentsatu dugu. Denontzako landare bat izatea lortu dugunean, bakoitzak marrazki bat egin du etxera eraman aurretik. Marrazkian landarearen prozesu guztia azaldu dugu.

Orain etxean dituzue, eta, eskolan bezala, ondo zainduko dituzue. Seguru!!

HANDITZEN HANDITZEN

Aste santuen aurretik ume jaio berrien inguruko lan bat egin genuen. Gure gelakide baten amatxoren tripa handitzen handitzen ari zela eta tripa barruan ume txiki bat zuela konturatu ginen. Guk gure amatxoren tripa barruan egon gineko marrazkia egin genuen. Ondoren, medikuak ateratako ekografiak ikusten ibili ginen, amatxoren tripa barruari ateratako argazkia.

Txikitan egiten genituen gauzak gogoratzen hasi ginen. Kronograma bat egin genuen jaiotzatik gaur egun arte ikasi ditugun gauzekin. Gauza asko ahaztuak genituenez 2 urteko eta 3 urteko geletara joan ginen hainbat galderekin.

 

 Taldeka galderak prestatu genituen: " Badakizue ibiltzen?" "Pardela erabiltzen duzue?" "Zein da zuen gustoko kanta?" "Bakarrakik bazkaltzen duzue?"...

 

Tadetan gure zalantzakin galderak prestatu eta gero listo geunden beraien geletara joateko. Lehenengo galdetu genien noiz etortzen zitzaien ondo eta zita ipini genuen. Oso pozik ibili ginen eta kontura ginen guk uste baino gauza gehiago egiten dituztela.

Informazio guztia pilatu ondoren kronograma egiteari ekin genion, hemen gure emaitza: 

 0 URTE

• UMEAK TITIA HARTZEN DUTE
• BIBEROIA HARTZEN DUTE
• SEHASKAN EGITEN DUTE LO
• NEGAR EGITEN DUTE
• BAINUONTZIAN BAINATZEN DIRA
• KAKA PARDELEAN EGITEN DUTE

1 URTE

• KARROAN PANPINEKIN JOLASTEN DUTE
• TXUPETEA ERABILTZEN DUTE
• EROSKIKO KARROAN JOATEN DIRA
• LURREKO GAUZAK AHORA SARTZEN DITUZTE
• PIXONTZIAN EGITEN DUTE PIXA
• KATAMARKA IBILTZEN DIRA

2 URTE

• SAGARRA ETA PUREA JATEN DITUZTE
• IBILTZEN DAKITE
• HITZ EGITEN DAKITE
• GURE ESKOLAN HASI DIRA

3 URTE

• HORTZAK GARBITZEN DITUZTE
• BEROKIA BAKARRIK JANZTEN DUTE
• KOMUNEAN EGITEN DUTE PIXA ETA KAKA
• TXORI TXIKIA ABESTIA GUSTOKO DUTE

tenperaturak: kalekoa, gelakoa eta gure gorputzekoa

Kaixo irakurle guztioi:

 4urte B-koak gara eta egin dugun lana azaldu nahi dizuegu.

Gure eguneroko eginkizunen artean eguraldia begiratzea da bat, hau dela eta, egun batean ume batek 0 gradu zeudela esan zuen. Hortik  abiatuta hasi ginen pixkat tenperatura aztertzen.

Termometro hitza agertu zaigu, eta tenperatura neurtzeko balio duela jakin dugu.

Termometro desberdinak ikusi ditugu: dijitalak eta betikoak.

Gaixorik gaudenean ere termometrua ipintzen digute, kalentura daukagun ala ez jakiteko.

Hemen erakusten dizkizuegu astebetean zehar egindako neurketak.

Kanpoko tenperatura betiko termometroarekin neurtu dugu eta barrukoa dijitalarekin.

Goian aipatu dugun bezala guk ere gure gorputzeko tenperatura neurtzen dugu gaixorik gauden ala ez jakiteko. Amatxok edo aitatxok ipintzen digute termometroa. Batzuetan andereñok ere bai.

Kanpoko  eta barruko tenperaturak neurtu ondoren gure gorputzeko tenperaturak neurtu ditugu.

Denon artean eztabaidatu ondoren batzuek esan dute tenperaturarik altuena 36,8 gradu dela, beste batzuek 37 gradu dela. Eta tenperaturarik bajuena 36,1 gradu dela. Zer iruditzen zaizue?

Honek etxean egin ditugun lanak dira, gurasoak lagunduta:

Eskerrik asko irakurtzeagatik!

KAIXO GUZTIOI!

GURE AZKEN PROIEKTUAREN BERRI EMAN NAHI DIZUEGU: ASPALDIKO EGIPTO. OSO GUSTURA ARITU GARA ETA EZ DAKIZUE ZENBAT GAUZA IKASI DITUGUN!

HASTEKO,  IRAKASLEAK GAIARI BURUZ DAKIGUNA ETA HARI BURUZ IKASI NAHI DUGUNA IDATZI DITU. ONDOREN, BURUBELARRI HASI GARA LANEAN!
LEHENENGO, EGIPTO MAPAMUNDIAN KOKATU ETA AFRIKAN DAGOELA IKUSI DUGU.

 

ONDORENGO EGUNETAN, GURE ESKUETARA IRITSI DEN INFORMAZIO GUZTIA AZTERTU DUGU: EGIPTOKO PAISAIA, NILO IBAIA,PIRAMIDEAK, MOMIAK, SARKOFAGOAK HIEROGLIFIKOAK, FARAOIAK ETA BESTE BITXIKERIA BATZUK.

GAIAREN  HAUSNARKETA  EGIN ETA GERO, HONA HEMEN IKASITAKOAK:

* EGIPTO AFRIKAN DAGO.

* EGIPTOTIK NILO IBAIA PASATZEN DA.

     -NILO IBAIAN KROKODILOAK DAUDE.

     -BERE ERTZETAN LANDARETZA UGARI DAGO.

                                                                      

  - NILOTIK NABIGATZEKO FALUKA IZENEKO         BELAUNTZIAK ERABILTZEN DITUZTE.
   
*EGIPTOKO PIRAMIDERIK EZAGUNENAK, PIRAMIDE MAILAKATUA, KEOPS, KEFREN ETA MICERINO DIRA. PIRAMIDEETAN FARAOIAK,ERREGINAK ETA PERTSONA GARRANTZITSUAK HILOBIRATZEN ZITUZTEN,AURRETIK MOMIFIKATU ONDOREN.

*MOMIAK. HILOTZARI, BARRUKO TRIPAK, ORGANOAK, ODOLA,...KENTZEN ZIZKIOTEN (BIHOTZA EZ,GORPUTZA MUGITZEKO "MOTOREA" BAITA) ETA GORPUA ZERRA HAUTSEZ, ESPEZIAZ, LANDARE USAINTSUZ,...BETETZEN ZUTEN. BURMUINA,PINTZA BAT ERABILIZ, SUDURRETIK ATERATZEN ZEN.ONDOREN, HILDAKOA ENBALSAMATU ETA OHIALEZ BATZEN ZUTEN. GERO SARKOFAGOAN SARTZEN ZUTEN BERE BITXI ETA AMULETOEKIN.

*FARAOIAK EGIPTOKO ERREGEAK ZIREN ETA HERRIKO JENDEAK JAINKOTZAT HARTZEN ZITUEN(ADIBIDEZ, TUTANKAMON ETA RAMSES).ERREGINAK ERE EGON ZIREN

(KLEOPATRA, NEFERTITI,...). FARAOIAK ETA ERREGINAK IZAN NAHI GENUENEZ, ASPALDIKO EGIPTOKO ERREGEEN KOROIAK EGIN DITUGU GURETZAT.

*HIEROGLIFIKOAK ASPALDIKO EGIPZIARREK IRUDI ETA MARRAZKIEN BIDEZ ERABILTZEN ZUTEN IDAZKERA ZEN.GARAI HARTAN OSO PERTSONA GUTXIK ZEKITEN IRAKURTZEN ETA IDAZTEN, BAINA GUK BAI!GURE IZENAK HIEROGLIFIKOEKIN IDAZTEN IKASI DUGU !!  

BESTE EGUN BATEAN EGIPTORI BURUZKO ADITUA ETORRI ZAIGU GELARA ETA GAUZA ASKO KONTATU ERAKUTSI ETA KONTATU DIZKIGU: PAPIROAK, PIRAMIDEAK BARRUTIK NOLAKOAK ZIREN AZALDU DIGU, ESCRIBAK, NILO IBAIA,... GAINERA, EGIPZIARREK BEZALA MARGOTU ZIZKIGUN BEGIAK! ESKERRIKASKO LOLI!!

 

ETA GAIARI BUKAERA EMATEKO ASPALDIKO EGIPTOKO MAKETA BAT EGIN DUGU.

ZEIN ONDO PASATU DUGUN!!

         ZER BEHAR DUGU ILARGIRA JOATEKO?

4 urteko haur talde batek ilargira joan nahi zuela eta, bertara iristeko beharrezkoak diren gauzak aztertzen hasi ginen. Talde handian hausnarketa egin ondoren, denon artean bertara heltzeko, ezinbestekoak diren pausoak adostu genituen. Denak zeuden lanerako prest!

Zereginak  izendatu eta gero, sekulako talde lana burutu zuten. Baina, zenbat dakiten ume hauek!

(Argazkiak ez dira oso garbiak, baina, lanaren asmoa zein izan den erraz ikusiko duzue).

                              1GO PAUSOA: DIRU ASKO   BILDU                                                                      .

  

 2. PAUSOA: IBILBIDEAREN MAPA EGIN.

3. PAUSOA: ESPAZIORAKO JANTZI ETA TRAMANKULUAK PRESTATU.

                               
4. PAUSOA:  ESPAZIO-ONTZIA  PRESTATU.        

5. PAUSOA: ATZERAKA ZENBATU.